Funkcjonariuszem publicznym jest podmiot, który korzysta na gruncie polskiego prawa karnego ze szczególnej ochrony prawnej, ale jednocześnie podlega szczególnej odpowiedzialności karnej z uwagi na szczególną pozycję zawodową lub posiadane kompetencje związane ze sprawowaniem władzy publicznej.
Art. 115 § 13 Kodeksu karnego określa krąg podmiotów, którym przysługuje status funkcjonariusza publicznego. Są to:
- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
- poseł, senator, radny;
- poseł do Parlamentu Europejskiego;
- sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;
- osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych;
- osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;
- osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;
- funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;
- osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
- pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.
Powyższy katalog ma charakter zamknięty, co oznacza, iż za funkcjonariusza publicznego nie może uznać adwokata, gdyż nie został wymieniony w przepisie. Mimo to, adwokat korzysta z immunitetu co oznacza, że podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i procurator co wynika z art 4 Prawa o adwokaturze. Ochrona ta służy niezakłóconemu wykonywaniu czynności zawodowych. Przepis posługuje się określeniem ?podczas i w związku? z wykonywaniem obowiązków. Nie wystarczy sama zbieżność czasowa czynu karalnego z wykonywaniem zawodu. Musi istnieć związek między czynem sprawcy a wykonywaniem konkretnej czynności zawodowej.
Adwokat nie jest funkcjonariuszem publicznym, ale wykonuje zawód zaufania publicznego. Oznacza to, że przypisywane są mu określone zadania, które związane są z ingerencją ? w pewnym zakresie ? w prawa i obowiązki innych podmiotów i dotykają różnych sfer życia osobistego i zawodowego. Z zawodem zaufania publicznego wiążą się takie cechy jak samodzielność, profesjonalizm, samorządność, wysokie kwalifikacje etyczne oraz posiadanie specjalistycznego wykształcenia.
Istotnym elementem zaufania publicznego jest zagadnienie tajemnicy zawodowej. Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.
Ponadto zawody zaufania publicznego wymagają szczególnej ochrony odbiorców świadczonych w ich ramach usług. Szczególnym wyrazem takiego podejścia jest praktyka uchwalania rozmaitych ?kodeksów etyki zawodowej?, ustanawiających deontologiczne wymogi wykonywania tych zawodów. W związku z tym adwokat wykonując swój zawód obowiązany jest nie tylko przestrzegać obowiązujących przepisów prawa, ale również postępować zgodnie z przepisami Kodeksu Etyki Adwokackiej. Kodeks ten nakłada na adwokatów obowiązki o charakterze prawnym i moralnym wobec klienta, sądów czy innych organów przed którymi występuje, pozostałych adwokatów oraz samorządu zawodowego. Możliwość wykonywania zawodu jest uzależniona od posiadania nieskazitelnego charakteru oraz obowiązku złożenia ślubowania. Regulacje etyki adwokackiej przewidują odpowiedzialność adwokata za niewłaściwe, niemoralne lub niezgodne z prawem postępowanie, w drodze postępowania dyscyplinarnego, prowadzonego przez powołane do tego właściwe organy samorządu adwokackiego.