Kto może ubiegać się o adwokata z urzędu?
Zarówno na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego jak i kodeksu postępowania karnego, strona (w procesie cywilnym) lub oskarżony (w procesie karnym), którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej mogą złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Należy w nim wykazać niemożność poniesienia kosztów obrony, bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Ponadto, kodeks postępowania karnego reguluje przypadki obrony obligatoryjnej. W sytuacji, gdy oskarżonym jest osoba nieletnia, osoba głucha, niema lub niewidoma oskarżony musi mieć adwokata.
Jak wygląda procedura przyznawania adwokata z urzędu na wniosek?
Wszelkie wnioski rozpatrywane są indywidualnie, a po przyznaniu stronie prawa do adwokata z urzędu sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej o wyznaczenie adwokata z imienia i nazwiska w przypadku sprawy cywilnej. W sprawie karnej, sąd wyznacza imiennie adwokata sam. Właściwa okręgowa rada adwokacka wyznacza adwokata niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch tygodni, zawiadamiając o tym sąd.
Plusy i minusy adwokata z urzędu
Korzystnie z pomocy adwokata z urzędu ma swoje dobre i złe strony, przy czym tych drugich jest zdecydowanie więcej. Niewątpliwie największą zaletą obrońcy z urzędu jest bezpłatność usługi. Jeżeli nie stać nas na prywatną pomoc, na pewno lepszym rozwiązaniem będzie powierzenie swojej sprawy adwokatowi z urzędu niż walka w sądzie na własną rękę. Należy jednak pamiętać, że zaangażowanie w sprawę obrońcy z urzędu jest często dużo słabsze niż prywatnego pełnomocnika. Z czego to wynika? Po pierwsze, należy zaznaczyć, że adwokaci nie mają wpływu na przydzielane im sprawy z urzędu, bowiem zgodnie z art. 28 prawa o adwokaturze (Dz.U. z 2009 r. nr 146, poz. 1188 z późn. zm. dalej pr. adw.) adwokat może odmówić udzielenia pomocy prawnej tylko z ważnych powodów, o których informuje zainteresowanego.
W związku z powyższym, często zdarza się, że pełnomocnik ma zaabsorbowany czas przez wcześniej przyjętych klientów prywatnych, a na sprawę z urzędu, która pojawia się niespodziewania i którą musi przyjąć nie ma już czasu. W takim wypadku adwokat nie może wydłużyć sobie doby, a wypełnienie wszystkich obowiązków wzorowo i z pełnym zaangażowaniem z oczywistych względów nie jest możliwe. Sprawy prywatne często stanowią priorytet, gdyż to dzięki nim kancelaria może prawidłowo funkcjonować. Dysproporcja między wynagrodzeniem, jakie otrzymuje adwokat z urzędu, a jego pracą jest ogromna, często zdarza się, że za sprawę, która ciągnie się latami, wymaga złożenia licznych pism procesowych i obecności na kilku bądź kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu rozprawach adwokat dostaje wynagrodzenie w wysokości kilkuset złotych. Dodatkowo korzystając z usług prywatnego pełnomocnika zawsze możemy wybrać sobie osobę specjalizującą się w danej gałęzi prawa, której chcemy powierzyć naszą sprawę.
W przypadku pełnomocnika z urzędu nie jest to takie proste, a często nawet niemożliwe.