W myśl art. 245 § 1 Kodeksu postępowania karnego, zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nim rozmowę; zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niej obecny.
Zatrzymanie jest środkiem przymusu, polegającym na krótkotrwałym pozbawieniu wolności. Jest ono stosowane przez policję lub inne uprawione organy ścigania, m.in. Centralne Biuro Antykorupcyjne, Centralne Biuro Śledze Policji i inne. Zatrzymuje się osobę gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że dokonała ona przestępstwa i jednocześnie zachodzi obawa, iż ukryje się przed organami ścigania lub zatrze ślady przestępstwa. Osobę zatrzymaną należy zwolnić, gdy ustanie przeczyna zatrzymania lub jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie zostanie przekazana do dyspozycji sądu. Jeśli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu zatrzymanego, nie doręczono postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania, to w takiej sytuacji zatrzymany również zostaje zwolniony.
Tymczasowe aresztowanie jest izolacyjnym środkiem zapobiegawczym, który sąd może zastosować jedynie wobec osoby, która jest podejrzanym lub oskarżonym (na etapie postępowania sądowego). Podejrzanym jest osoba wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Oskarżonym jest natomiast osoba przeciwko której wniesiono akt oskarżenia do sądu.
Tymczasowe aresztowanie stosuję się gdy istnieje potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postepowania, lub gdy dowody wskazują na wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu czynu. Stowowanie izolacyjnego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania ma zapobiegac realnym obawom ucieczki, ukrywania się lub matactwa. Czas trwania tymczasowego aresztu wynosi 3 miesiące, jednakże może on zostać przedłużony kilkakrotnie, łącznie nie powinien on przekraczać on 2 lat. Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego tymczasowe aresztowanie nie powinno być stosowane gdy wystarczy inny środek zapobiegawczy, jednak w Polsce jego stosowanie jest nadużywane, o czym świadczy wiele przegranych spraw przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.
Na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania przysługuje zażalenie. W takiej sytuacji liczy się przede wszystkim szybka reakcja adwokata podejrzanego ? ponieważ termin na złożenie zażalenia upływa w ciągu 7 dni.
Osobie tymczasowo aresztowanej przysługuje co najmniej jedno widzenie w miesiącu z osobą najbliższą. Jednak gdy zachodzi uzasadniona obawa, że widzenie zostanie wykorzystane w celu bezprawnego utrudnienia postępowania karnego lub do popełnienia przestępstwa, a ściślej do podżegania do przestępstwa, sąd lub prokurator może wydać zarządzenie o odmowie wyrażenia zgody na widzenie. Na takie zarządzenie przysługuje osadzonemu zażalenie.
Korespondencja osoby tymczasowo aresztowanej co do zasady podlega kontroli przez sąd lub prokuratora. Jednak kontrola ta nie obowiązuje gdy osadzony kontaktuje się ze swoim adwokatem. Podobna procedura jest również w korzystaniu z aparatu telefonicznego przez tymczasowo aresztowanego. Na pierwszym miejscu zapewnia mu się kontakt z adwokatem, należy podkreślić, że nie ma ograniczeń co do czasu trwania tej rozmowy. Do odbywania rozmów telefonicznych z innymi osobami wymagana jest zgoda organu aktualnie prowadzacego postępowanie. Tymczasowo aresztowany może korzystać z aparatu telefonicznego raz dziennie a długość rozmowy nie może przekraczać 5 minut. Porządzek wewnętrzny konkretnego aresztu śledczego może przewidywać dłuższy czas korzystania z aparatu telefonicznego.
Wypiską nazywane są środki pieniężne jakie do dyspozycji na terenie Aresztu Śledczego ma tymczasowo aresztowany. Dzięki tym środkom osadzony może dokonywać zakupów w kantynie (sklep na terenie aresztu). Z każdej wypiski pobierana jest tzn. ,,żelażna kasa?? której celem jest gromadzenie środków skazanego na wyjście z aresztu.
Tymczasowo aresztowanych rozmieszcza się w areszcie w sposób który pozwoli uniknąc ich wzajemnej demoralizacji. Ważne jest oddzielenie osób niekaranych od uprzednio odbywających karę pozbawienia wolności oraz młodocianych od dorosłych. Rozmieszczenie osadzonych w areszcie powinno też uwzględniać: zalecenia lekarskie, psychologiczne i rehabilitacyjne, oraz konieczność zapobiegania samo agresji i popełnianiu przestępstw w czasie aresztowania.
W uzasadnionych przypadkach aresztant może uzyskać zgodę na kilkudniowe opuszczenie aresztu. Dyrektor zakładu karnego może udzielić osadzonemu zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego pod konwojem funkcjonariusza Służby Więziennej, osoby godnej zaufania lub samodzielnie, na czas nieprzekraczający 5 dni, w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny, uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny oraz w innych wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego. Takie opuszczenie wymaga jednak zgody prokuratora lub sądu.
Tymczasowo aresztowany, w nagrodę za dobre sprawowanie, może otrzymać nagrody. Są nimi:
1) zezwolenie na indywidualny wystrój celi mieszkalnej;
2) dodatkowy lub dłuższy spacer;
3) zezwolenie na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej lub częstsze otrzymywanie paczek;
4) indywidualne odstępstwo od porządku wewnętrznego aresztu śledczego, w zakresie ustalonym przez dyrektora aresztu śledczego;
5) zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu;
6) zezwolenie na dłuższe widzenie;
7) zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w areszcie śledczym;
8) zatarcie wszystkich lub niektórych kar dyscyplinarnych;
9) nagroda rzeczowa lub pieniężna.
Po zakończeniu aresztu ? administracja aresztu śledczego jest obowiązana udzielić zwalnianemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca zamieszkania albo do podmiotu leczniczego.
Aby została zapewniona pełna realizacja praw osoby tymczasowej aresztowanej, konieczny jest jak najszybszy kontakt z adwokatem. Adwokat zadba również o humanitarne traktowanie podczas pobytu w areszcie co pozwoli niekiedy uniknąc tortur, a w skrajnych przypadkach nawet śmierci.